دئودنوم معده چیست؟ دستگاه گوارش به ترتیب از دهان شروع شده و شامل مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ، کبد، پانکراس و کیسه صفرا و…است، علاوه بر این دستگاه گوارش شامل دوازده یا اثنی عشر نیز می‌باشد.
نام دیگر اثنی عشر دئودنوم است. دئودنوم معده یک واژه یونانی است که توسط یک پزشک یونانی به نام هروفیلوس نامگذاری شده است، زیرا اندازه طول این بخش از روده به اندازه 12 انگشت است. در کتاب قانون ابن سینا معادل این واژه اثنی عشری یا دوازدهه نام گرفته است. اثنی عشر یک لوله منحنی توخالی است که معده را به انتهای روده وصل می‌نماید.
در واقع این نخستین و کوتا‌ه‌ترین قسمت روده کوچک است. اثنی عشر یا دئودنوم یک بخش کوچک اما مهم از دستگاه گوارش است، مجموعه پیچیده از اندام‌ها و فرآیندهایی که غذا را به انرژی تبدیل می‌کند.
این اندام همچنین نقش مهمی در اجرای برخی تکنیکهای مربوط به جراحی چاقی دارد.
این مقاله با هدف بررسی بیشتر دئودنوم معده نگارش شده است. با خواندن مطالب زیر شما میتوانید اطلاعات مفیدی در این زمینه کسب نمایید، پس با ما همراه باشید.
دئودنوم معده چیست؟
معده در قسمت مرکزی بالای شکم در پشت دنده‌های تحتانی قرار دارد. دیواره معده از چهار لایه تشکیل شده است. پوشش داخلی (مخاط) از میلیون‌ها غده میکروسکوپی تشکیل شده است که شیره معده ترشح میکنند. در زیر این یک لایه حمایتی (زیر مخاطی) و در زیر آن لایه ماهیچه‌ای قرار دارد که مسئول انقباضات و تخلیه معده است.
در نهایت یک پوشش خارجی نازک به نام سروزا وجود دارد که بیرونی‌ترین لایه معده است. معده یک کیسه J شکل است که از بالا به مری و از پایین به روده کوچک متصل می‌شود. اولین قسمت روده کوچک به دوازدهه معروف است. اگرچه معده یک اندام واحد است، اما چندین قسمت مختلف در معده مانند فوندوس، آنتروم و پیلور وجود دارند. غذا از پیلور عبور می‌کند و به دوازدهه می‌رود که در آن هضم بیشتر اتفاق می‌افتد.
دئودنوم معده یا دوازدهه یک بخش تقریباً C شکل از روده کوچک است که از طریق لوله‌های کوچک به سایر اندام‌های دستگاه گوارش متصل می‌شود. صفرا که توسط کبد تولید می‌شود و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود، همراه با آنزیم‌هایی از پانکراس به دستگاه گوارش در دوازدهه وارد می‌شود.
در یک مفهوم کلی، دوازدهه مانند یک منطقه مرحله بندی است که در آن توده‌ای از مواد غذایی نیمه گوارش شده برای مرحله بعدی هضم آماده می‌شوند. هنگامی که شیره‌های گوارشی از طریق دوازدهه وارد می‌شوند، مواد غذایی نیمه گوارش شده بیشتر به مولکول‌های منفرد تجزیه شده که در نهایت می‌توانند در حین حرکت از طریق ژژنوم و ایلئوم (دو بخش انتهایی روده باریک)جذب شود.
انقباضات هماهنگ معده برای آسیاب کردن و مخلوط کردن غذای خورده شده با ترشحات معده مهم است. این کار ترکیب خوبی از محتویات معده را تضمین می‌کند و همچنین به فیلتر کردن مواد غذایی نیمه هضم شده برای جلوگیری از ورود قطعات بزرگ به دئودنوم معده کمک می‌کند.
در نهایت، غذا و مایعات نیمه هضم شده با دقت از معده، از طریق پیلور، به دوازدهه تخلیه می‌شوند. فرآیندهای ترشح شیره معده، مخلوط کردن غذا و تخلیه معده معمولاً به دقت تنظیم می‌شوند و شامل عملکرد هماهنگ هورمون‌ها، اعصاب و ماهیچه‌ها می‌شوند.
هنگامی که غذا وارد دوازدهه می‌شود، اسیدیته آن با مخلوط شدن با شیره‌های قلیایی پانکراس و صفرا خنثی می‌شود تا برای هضم بیشتر و جذب در پایین روده کوچک آماده شود.
اختلالات مربوط به دئودنوم معده
اختلالات معده و اثنی عشر بسیار شایع هستند. درد بالای شکم ، سوء هاضمه و سوزش سر دل ممکن است سالانه افراد بسیاری را تحت تاثیر قرار دهند. به خصوص افرادی که نزد یک جراح چاقی اقدام به عمل لاغری کرده باشند. این علائم باعث رنج، ترس از بیماری جدی، مرخصی از کار و کاهش کیفیت زندگی می‌شوند.
مشکلات ممکن است از مکانیسم‌های مختلف ناشی شوند و به علائم مختلفی منجر شوند. یکپارچگی پوشش داخلی (مخاط) معده به تعادل دقیق بین عوامل تهاجمی (مانند اسیدیته که تمایل به آسیب زدن پوشش داخلی معده دارد) و عوامل دفاعی (مانند مخاط که به محافظت از مواد ظریف کمک می‌کند) بستگی دارد.
اختلال در این تعادل میتواند منجر به فرسایش، درد بالای شکم، سوء هاضمه، سوزش سر دل، تهوع و استفراغ شود. در سایر بیماران، علائم ممکن است ناشی از مشکلات تخلیه معده باشد. این میتواند نتیجه یک انسداد فیزیکی باشد (یعنی اسکار ناشی از یک زخم یا تومور بدخیم در پیلور) یا میتواند ناشی از کنترل غیر طبیعی تخلیه معده (معروف به گاستروپارزی )باشد.
افرادی که عمل اسلیو را برای درمان چاقی انتخاب کرده‌اند ممکن است بیشتر از سایرین از مشکلات مربوط به دئودنوم معده رنج ببرند. البته انجام جراحی نزد یک پزشک حاذق احتمال بروز این عوارض را کاهش خواهد داد.
علائم زخم اثنی عشر یا دئودنوم معده چیست؟
اگر زخم اثنی عشر دارید، ممکن است:
- در شکم خود درد داشته باشید.
- بعد از خوردن غذا احساس سیری و نفخ کنید.
- از سوءهاضمه رنج ببرید.
- احساس میکنید هر لحظه ممکن است دچار استفراغ و تهوع شوید.
- به صورت غیر عادی وزن کم میکنید .
- دردهای مقطعی را تجربه خواهید کرد. اغلب می‌توان با خوردن یا مصرف یک آنتی اسید این دردها را تسکین داد.
گاهی اوقات، زخم میتواند عوارض جدی ایجاد کند. در صورت مشاهده علائم زیر فوری به اورژانس مراجعه کنید:
- درد شدیدی در شکم دارید که از بین نمیرود
- استفراغ یا مدفوع شما خونی یا سیاه به نظر می‌رسد
عوارض زخم اثنی عشر یا دئودنوم معده چیست؟
اگر اختلالات دئودنوم معده درمان نشود، زخم اثنی عشر ممکن است بدتر شود. این میتواند عوارض دیگری ایجاد کند، مانند:
- شکستگی عروق خونی (خونریزی)
- جلوگیری از خروج غذا از معده
- سوراخ شدن دیواره دوازدهه
این عوارض نیاز به درمان اورژانسی دارند و می‌توانند باعث درد شدید، استفراغ خونی یا مدفوع خونی شوند.
زخم دئودنوم معده چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص زخم دوازدهه، پزشک متخصص با شما صحبت می‌کند و شما را معاینه می‌کند. آنها احتمالاً آزمایشاتی را نیز انجام خواهند داد تا متوجه شوند که آیا هلیکوباکتر پیلوری در بدن شما وجود دارد یا خیر. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون
- یک نمونه مدفوع
- تست تنفس
پزشک ممکن است یک گاستروسکوپی نیز انجام دهد به این عمل آندوسکوپی نیز می‌گویند. مانند جراحی لاغری پزشک متخصص از یک لوله نازک دوربین دار و انعطاف پذیر برای مشاهده انتهای معده و دوازده استفاده می‌کند. اگر گاستروسکوپی انجام می‌دهید، جراح ممکن است نمونه ای از بافت (بیوپسی) را برای آزمایش هلیکوباکتر پیلوری بردارد .
زخم دئودنوم معده چگونه درمان می‌شود؟
اگر زخم شما ناشی از هلیکوباکتر پیلوری است ، درمان معمول “درمان سه گانه” است. این شامل مصرف 2 آنتی بیوتیک و یک دارو است. آنتی بیوتیک‌ها باکتری‌ها را از بین می‌برند، در حالی که دارو اسید ساخته شده توسط معده شما را کاهش میدهد.
اگر عفونت هلیکوباکتر پیلوری ندارید و از داروهای ضد التهابی استفاده می‌کردید، باید مصرف آنها را قطع کنید. همچنین باید مصرف دارویی را برای کاهش تولید اسید در معده خود شروع کنید.
مراقبت‌های اساسی برای پیشگیری از اختلالات مربوط به دئودنوم معده
اقدامات اساسی زیر نقش مهمی در پیشگیری از اختلالات مربوط به دئودنوم معده دارند:
1- پیروی از یک رژیم غذایی سالم
اعتقاد بر این است که رژیم غذایی در ایجاد علائم فوقانی شکم مهم است، اما شواهد علمی کمی برای تاثیر مواد غذایی یا نوع رژیم در ایجاد علائم خاص وجود دارد. به طور کلی، یک رژیم غذایی معقول، متعادل و سالم توصیه برای پیشگیری از مشکلات این بخش از اندام گوارشی توصیه می‌شود، اما افراد باید از غذاهایی که احساس میکنند به وضوح باعث ناراحتی معده یا تحریک علائم می‌شوند، اجتناب کنند. مصرف وعده‌های غذایی منظم و جویدن آهسته غذا نیز مهم هستند.
2- از استعمال دخانیات به ویژه سیگار پرهیز کنید
سیگار عامل مهمی در ایجاد اختلالات معده و اثنی عشر است. تنباکو حاوی ترکیباتی است که تولید اسید را افزایش میدهد، تولید مخاط محافظ را مختل کرده و به پوشش معده آسیب میرساند و در نتیجه دئودنوم معده را مستعد فرسایش و زخم می‌کند.
3- از نوشیدنی‌های حاوی الکل خودداری نمایید
مصرف بیش از حد الکل، پوشش معده را تحریک می‌کند و همچنین ممکن است در ایجاد گاستریت، زخم و سرطان معده نقش داشته باشد .
4- در مورد مصرف داروها و عوارض آنها هوشیارانه عمل کنید
انواع داروها ممکن است مشکلاتی در معده و دوازدهه ایجاد کنند. آسپرین و سایر داروهای ضد التهابی (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، NSAID) که برای درمان دردهای عضلانی و آرتریت استفاده می‌شوند، معمولاً به پوشش معده آسیب می‌رسانند و باعث فرسایش، زخم و خونریزی از معده و دوازدهه می‌شوند.
سایر داروها با تخلیه معده تداخل کرده و باعث تهوع، نفخ یا استفراغ می‌شوند. اگر از مشکلات معده رنج می‌برید، همیشه باید قبل از مصرف هر گونه داروی جدید با پزشک خود مشورت کنید.
5- از شرایط استرس زا دوری کنید
استرس روانی در بروز علائم مربوط به اختلالات دئودنوم معده نقش دارد. استرس میتواند بیشتر شرایط پزشکی را بدتر کند.
نتیجه‌گیری
دئودنوم معده از اجزای اصلی دستگاه گوارش است که نقش مهمی در هضم مواد غذایی دارد. هر گونه اختلال در این بخش میتواند علائم آزار دهنده ایجاد کرده و سلامت فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. اگر به دنبال رفع اختلالات مربوط به این بخش از اندام گوارشی می‌باشید، میتوانید به بهترین جراح چاقی در تهران دکتر حامد قدسی مراجعه کنید.
ایشان فوق تخصص جراحی لاپاراسکوپی پیشرفته هستند. تجربه، تخصص، کسب مدارک علمی از دانشگاه‌های معتبر مانند دانشگاه استراسبورگ فرانسه، انجام متعدد عمل‌های موفقیت آمیز در زمینه ترمیم، رفع مشکلات معده و اندام گوارشی نشان از مهارت و دانش بالای ایشان دارد. جهت مشاوره و نوبت دهی میتوانید از راه‌های ارتباطی در سایت اقدام نمایید.
منابع
https://muschealth.org/medical-services/ddc/patients/digestive-organs/stomach-and-duodenum
