خواب به اندازه غذا و آب برای بدن انسان ضروری است. اگرچه خواب به بدن خسته ما استراحت می‌دهد، اما مغز ما در طول شب فعال است. خواب نقش مهمی در عملکرد مغز و همچنین عملکرد بدنی ما دارد. کم خوابی سبب مشکلاتی مختلفی در بدن میشود. یکی از مهم‌ترین اثرات بی خوابی روی وزن بدن است. کم خوابی و یا بی‌خوابی می‌تواند باعث چاقی و افزایش وزن شود. در موراد حاد و در صورت اضافه وزن شدید باید به بهترین جراح چاقی در تهران یا دیگر شهر ها مراجعه کنید.
در واقع کم خوابی و چاقی با هم ارتباط دارند. اما هنگام خواب چه اتفاقی می افتد که می تواند روی افزایش وزن بدن تاثیر داشته باشد؟ برای یافتن پاسخ این سوال باادامه مقاله زیر همراه باشید. در این مقاله سعی شده ارتباط کم خوابی و چاقی به طور کامل بررسی شود و نکات مهم و کلیدی در این زمینه برای شما بیان شود. پس با ما همراه باشید.
هنگام خواب چه اتفاقی می افتد؟
قبل از اینکه بخواهیم به ارتباط بین کم خوابی و چاقی بپردازیم، بهتر است بدانید که هنگام خواب چه اتفاقاتی در بدن می افتد. ساعت داخلی بدن که ساعتی بیولوژیکی نامیده میشود، به ما می‌گوید چه زمانی آماده خواب هستیم. در واقع چندین ساعت بیولوژیکی در بدن وجود دارد که در مغز و سایر اندام ها یافت میشود. آنها با نشانه هایی مانند نور روز (احساس هوشیاری می‌کنیم) و تاریکی (احساس خواب‌آلودگی) تحریک می شوند. تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن می توانند توسط عامل ها و محرک های مختلفی مانند تابش شدید نور مصنوعی یا مصرف کافئین و الکل تغییر کنند؛ بنابراین حتی اگر شب باشد و قهوه بنوشیم، احساس بیداری می کنیم.
بدن ما چندین فاز مختلف از خواب را تجربه می کند. این فازها تحت عنوان REM(حرکت سریع چشم) و خواب غیر REM طبقه‌بندی می شوند. ما در طول شب 4-6 بار بین این فازها گردش می‌کنیم و غیرمعمول نیست که به طور مختصری بین چرخه ها بیدار شویم. در زیر بیشتر به بررسی خواب REM و غیر REM پرداخته شده است:
خواب REM
در طول خواب REM، مردمک چشم دچار انقباض می شود و در زیر پلک های بسته به سرعت از یک طرف به طرف دیگر حرکت میکند. هر چه سرعت نفس کشیدن بیشتر شود و میزان ضربان قلب بالاتر برود، فعالیت مغز نیز افزایش می یابد. این مرحله‌ای از خواب است که رویاها اتفاق می‌افتند و برخی از اعصاب به برخی از اندام ها پیام میدهند تا به طور موقت فلج شوند، تا هنگام رویا دیدن فعالیت فیزیکی نداشته باشید. REM معمولاً در آخر شب یا اوایل صبح اتفاق می افتد. خاطرات در هنگام خواب REM پردازش و ذخیره می شوند.
خواب غیر REM
این بخش از خواب شامل 3 مرحله است:
مرحله 1: شما از حالت بیداری به تدیج آرام می شوید.
مرحله2: شما در حالت خواب سبک هستید. تنفس، ضربان قلب و حرکات عضلانی شما کند می شوند. فعالیت مغز نیز کند شده و دمای بدن کاهش می یابد.
مرحله ۳: شما در حالت خواب عمیق هستید. این مرحله اغلب بلافاصله پس از خواب سبک در اوایل چرخه خواب اتفاق می‌افتد. ضربان قلب و تنفس شما در این مرحله کمترین سرعت را دارند و به راحتی بیدار نمی شوید. رویدادهای روز پردازش و در حافظه شما ذخیره می شوند. کمبود خواب عمیق می‌تواند در صبح احساس خستگی ایجاد کند، حتی اگر به مدت کافی خوابیده باشید.
کم خوابی باعث لاغری میشود یا چاقی؟
برای بررسی ارتباط بین کم خوابی و چاقی تحقیقات زیادی انجام شده است. اکثر مطالعاتی که عادات خواب بزرگسالان را در یک زمان اندازه گیری می‌کنند(مطالعات مقطعی) ارتباطی بین کم‌خوابی و چاقی پیدا کرده‌‌اند. بزرگ ترین و طولانی ترین مطالعه ای که تاکنون درباره عادات خواب و وزن بزرگسالان به انتشار رسیده، مطالعه مربوط به بهداشت پرستاران امریکایی است. در این مطالعه ۶۸۰۰۰ زن آمریکایی میانسال به مدت ۱۶ سال مورد بررسی قرار گرفتند. طیق این مطالعه زنانی که هفت ساعت در شب می‌خوابیدند، در مقایسه با زنانی که پنج ساعت یا کمتر می‌خوابیدند، ۱۵ درصد بیشتر در معرض چاقی بودند. تحقیق مشابه ثابت کرد که کاهش ریتم خواب شبانه روزی و اختلال در خواب، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و چاقی را افزایش می دهد. بنابراین طبق این مطالعه کم خوابی و چاقی ارتباط مستقیمی با هم دارند.
اگر از دیابت نوع ۲ به دلیل بالا بودن شاخص توده بدنی خود رنج می برید، بهتر است برای انجام جراحی چاقی مانند اسلیو معده و بای پس معده به پزشک مراجعه نمایید
چگونه کم خوابی باعث چاقی میشود؟
محققان حدس می زنند که کم خوابی با روش‌های مختلفی می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. کم خوابی می تواند با افزایش مقدار غذا مصرفی یا با کاهش انرژی که فرد می‌سوزاند، همراه باشد. کمبود خواب می تواند مصرف انرژی را با بالا بردن میزان گرسنگی افزایش دهد.
در واقع کمبود خواب ممکن است سطح هورمون های کنترل کننده گرسنگی را تغییر دهد. به عنوان مثال، یک مطالعه کوچک نشان داد که مردان جوانی که دچار کم‌خوابی بودند، دارای سطح بالاتری از هورمون تحریک کننده اشتها (گرلین) و سطوح پایین تر هورمون سیری(لپتین) هستند. همین موضوع منجر به با افزایش گرسنگی و اشتها به ویژه برای غذاهای غنی از چربی و کربوهیدرات می شود.
از طرفی کمبود خواب می‌تواند با کاهش فعالیت بدنی باعث کاهش مصرف انرژی شود. افرادی که خواب کافی ندارند در طول روز زودتر خسته می‌شوند و در نتیجه ممکن است فعالیت بدنی کمتری داشته باشند و کالری کمتری بسوزانند. برخی مطالعات نشان داده، افرادی که کمبود خواب دارند، بیشتر از افرادی که خواب کافی دارند وقت خود را به تماشای تلویزیون می‌گذرانند، زمان کمتری را به انجام ورزش و فعالیت‌های بدنی اختصاص میدهند. کم تحرکی ناشی از کم خوابی در نهایت منجر به چاقی می شود.
آیا بی خوابی باعث چاقی میشود؟
حال که در مورد ارتباط بین کم خوابی و چاقی دانستید، بهتر است بدانید بعضی افراد نیز به خاطر شغل یا دلایل متعدد دیگر دچار بی خوابی در طول شبانه روز هستند. اگر شما هم جز این دسته افراد هستید، حتما می خواهید بدانید، آیا شب بیداری باعث چاقی میشود یا خیر؟ افرادی که شب بیدار هستند ممکن است نسبت به افرادی که خواب کامل دارند مواد غذایی بیشتری مصرف کنند. دلیل آن هم این است که مدت زمان بیشتری بیدار هستند. به تازگی، یک مطالعه آزمایشگاهی کوچک نشان داده ، افرادی که کمبود خواب داشتند و توسط میان وعده‌های خوشمزه احاطه شده‌اند، احتمال افزایش وزن بیشتری نسبت به سایر افراد دارند. این افراد در طول شب تمایل به خوردن اسنک و خوراکی‌های چاق‌کننده دارند.
چاقی و خواب کودکان
خواب کودکان اهمیت بیشتری نسبت به بزرگسالان دارد و این به دلیل فرایند رشدی است که در ذهن و بدن آنها اتفاق می افتد. کاهش خواب در کودکان خطر ابتلا به اضافه وزن یا چاقی را افزایش می دهد. در حقیقت، کودکانی که به اندازه کافی نمی‌‌خوابند، ممکن است همان تغییرات هورمونی که در بزرگسالان منجر به افزایش وزن میشود را تجربه کنند. همچنین کم‌خوابی در کودکان می‌تواند خستگی روزانه را افزایش داده و منجر به کاهش سطح فعالیت آن ها شود.
زمان خواب نیز ممکن است بر وزن تأثیر بگذارد. یک مطالعه نشان داد که کودکانی که دیرتر به رختخواب می روند، نسبت به افرادی که زودتر به رختخواب می روند، غذاهای مغذی و میوه و سبزیجات کمتری مصرف می کنند. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده است که در میان کودکان دارای اضافه وزن، کسانی که کم تر می خوابند و برنامه های نامنظم خواب را تجربه می‌کنند، بیشتر از سایر افراد در معرض بیماری ها و مشکلات سلامتی قرار دارند، از همین رو کم خوابی و چاقی کودکان بیشتر باید مورد توجه قرار بگیرد.
آیا کم خوابی باعث مصرف بیشتر غذاهای ناسالم می شود؟
مطالعات جدید ارتباط مستقیمی بین خواب و انتخاب مواد غذایی گزارش نکرده اند. اما یک مطالعه بر روی کارگران ژاپنی نشان داد، کارگرانی که کمتر از شش ساعت در شب می‌خوابند، بیشتر از افرادی که بالای شش ساعت می‌خوابند، تمایل به خوردن غذا در بیرون دارند. این افراد دارای الگوی غذایی نامنظم بوده و میان وعده های بیشتری مصرف می کنند.
جمع بندی
شواهد قانع‌کننده‌ای مبنی بر تاثیر مستقیم کم خوابی و چاقی در نوزادان، کودکان و همچنین در بزرگسالان وجود دارد. افرادی که به‌اندازه کافی می خوابند، هوشیاری و تمرکز بیشتری در محل کار یا تحصیل خود دارند، خلق و خویشان بهبود پیدا میکند و به طور کلی کیفیت زندگی بالاتری دارند؛ بنابراین خواب کافی مسئله کم اهمیتی نیست و افراد باید به آن توجه کنند.
در صورتی که شما شب‌ها به اندازه کافی می‌خوابید و حتی با وجود رعایت رژیم‌های غذایی مختلف و ورزش‌کردن، به وزن ایده آل خود نمی‌رسید، بهتر است از یک جراح چاقی کمک بگیرید. ممکن است جراحی چاقی راه حل مشکل شما باشد.
