در این محتوا همه چیز را راجع به چاقی ژنتیکی و ژن چاقی ، همچنین بهترین راه درمان چاقی ژنتیکی و اینکه ایا چاقی ژنتیکی است و دیگر سوالات پر تکرار در این زمینه مطالعه خواهید کرد .
شیوع چاقی در چهار دهه گذشته سه برابر شده و بار زیادی بر سلامت مردم تحمیل کرده است. دلایل مختلفی برای اضافه وزن و چاقی وجود دارد.
سبک زندگی ناسالم، تحرک کم، مصرف غذاهای چرب و قندی، مشکلات پزشکی و مصرف برخی داروها از مهمترین دلایل افزایش وزن هستند اما در این بین ژنتیک نیز نقش موثری در چاقی دارد.
در این مقاله دکتر حامد قدسی یکی از چهره‌های برتر در زمینه جراحی چاقی با شما در مورد چاقی ژنتیکی صحبت خواهند کرد.چاقی با مرگ و میر زودرس مرتبط است و یک تهدید جدی برای سلامت عمومی محسوب میشود.
این اختلال متابولیکی ا درصد بالایی از بیماریهای غیر واگیردار در سراسر جهان مرتبط است. افراد چاق بیشتر در معرض دیابت نوع 2، بیماریهای قلبی عروقی، فشار خون بالا و برخی سرطان ها، آرتروز و آپنه خواب و حتی ابتلا به برخی عفونت های ویروسی هستند.
اگرچه تغییرات در سبک زندگی دنیای مدرن امروزی به شیوع سریع چاقی کمک کرده اما عوامل ژنتیکی نیز تاثیر بسیاری بر چاقی دارند.
همانطور که ژن ها در تعیین خصوصیات ظاهری مانند رنگ چشم ها، رنگ پوست، فرم لب ها و… تاثیر دارند در ابتلا به اضافه وزن و چاقی نیز نقش موثری دارند. اما چگونه ژن ها میتوانند بر چاقی تاثیر بگذارند؟
در این مقاله ما چاقی ژنتیکی را به صورت کامل مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم تا شما بتوانید پاسخ سوالات خود را در این زمینه به صورت علمی و دقیق دریافت کنید. پس به خواندن ادامه دهید.
- ایا چاقی ژنتیکی است و ژن ها در چاقی نقش دارند؟
- چگونه ژن ها میتوانند بر چاقی تأثیر بگذارند؟
- آیا ژن چاقی میتوانند بر متابولیسم بدن تاثیر بگذارند و باعث چاقی ژنتیکی شوند؟
- نقش ژن ها و ژن چاقی در ایجاد اشتها و افزایش وزن
- آیا دچار چاقی ژنتیکی هستم؟ چگونه میتوانم بفهمم ژنتیک عامل چاقی من است؟
- بهترین راه درمان چاقی ژنتیکی
جهت مشاوره و دریافت نوبت میتوانید به صورت حضوری به آدرس مطب دکتر حامد قدسی یعنی تهران، خیابان ولیعصر، خیابان شهید عباسپور، روبروی بیمارستان دی، ساختمان پزشکان ۱۸، طبقه دوم مراجعه کنید. شما میتوانید برای پذیرش شنبه‌ها و دوشنبه‌ها ساعت ۱۸ به مطب و چهارشنبه‌ها ساعت 16 به بیمارستان دی مراجعه کنید.
برای دریافت نوبت و مشاوره به صورت غیر حضوری میتوانید از طریق نوبت دهی آنلاین اقدام کنید یا با شماره تلفن های زیر تماس حاصل نمایید:
- شماره مطب : ۰۲۱۸۸۶۶۳۲۸۴
- شماره برای رزرو نوبت : ۰۹۹۳۱۴۶۶۳۸۸
- مشاوره آنلاین : ۰۹۱۹۵۵۰۴۲۵۱
آیا ژن ها در چاقی نقش دارند؟
در دهه های اخیر، چاقی در جمعیت هایی که به دلیل محیط زندگیشان فعالیت بدنی کمتری دارند و غذاهای پر کالری مصرف می‌کنند بیشتر مشاهده میشود.
با این حال، این بدان معنا نیست همه افرادی که در چنین محیط هایی زندگی می‌کنند چاق می‌شوند و یا همه افراد چاق توزیع چربی بدن یکسانی خواهند داشت و از مشکلات سلامتی یکسانی رنج می‌برند.
در واقع تفاوت در این موارد به پیشینه نژادی یا قومی افراد برمی‌گردد و این همان تاثیر ژنتیک در چاقی می‌باشد. تغییرات ژنتیکی در جمعیت های انسانی به کندی رخ میدهد و این به تنهایی مسئول همه گیری چاقی نیست.
با این وجود، تفاوت در نحوه واکنش افراد به یک محیط نشان میدهد که ژن ها در ایجاد چاقی نقش دارند. در واقع ژن ها میتوانند بر اشتها، احساس سیری و گرسنگی، نحوه سوخت و ساز بدن، توزیع چربی و حتی بر پرخوری ناشی از استرس و اضطراب تاثیر بگذارند.
مطالعه بیشتر : هزینه بوتاکس معده چقدر است ؟ کلیک کنید .
چاقی ممکن است دارای زیربنای ژنتیکی باشد که به نقش کلیدی مغز در کنترل وزن بدن اشاره می کند. چاقی ژنتیکی میتواند به سه صورت تک ژنی، سندرمی و چند ژنی اتفاق بیقتد. چاقی مونوژنیک چاقی شدید است که به دلیل جهش ناگهانی در ژن‌ها رخ میدهد.
چاقی سندرمی نیز با ژنتیک مرتبط است. به عنوان مثال، یک سندرم ژنتیکی( سندرم پرادر ویلی (PWS)) به دلیل ناهنجاری در کروموزوم ها ایجاد میشود. افراد مبتلا به این سندرم به دلیل اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی که منجر به افزایش غیرطبیعی اشتها (هیپرفاژی) میشود، در سنین پایین تمایل به چاق شدن دارند.
چاقی پلی ژنیک که به عنوان چاقی معمولی نیز شناخته می شود، نوعی چاقی است که میتواند هر فردی را درگیر کند. در حال حاضر، حدود 20 جهش ژنتیکی شناسایی شده است که می تواند منجر به چاقی تک ژنی شوند.
با این حال، عوامل ژنتیکی تنها نقش کوچکی در گرایش شما به افزایش وزن و چاق شدن دارند. چاقی که معمولا در خانواده ها دیده میشود، اغلب به دلیل زندگی در یک محیط مشترک است.
افرادی که با هم زندگی می‌کنند و با هم غذا می‌خورند، اغلب عادات غذایی یکسانی را یاد می‌گیرند و سبک زندگی مشابهی دارند.
چگونه ژن ها میتوانند بر چاقی تأثیر بگذارند؟
ژن ها به بدن دستور می‌دهند تا به تغییرات محیطی واکنش نشان دهد. مطالعات برای بررسی شباهت ها و تفاوت ها بین اعضای خانواده، دوقلو ها و فرزندخوانده ها نشان میدهد بخش قابل توجهی از تغییرات وزن در میان بزرگسالان به دلیل عوامل ژنتیکی مرتبط است.
مطالعات دیگر افراد چاق و غیر چاق را از نظر تنوع در ژن هایی که میتواند بر رفتارها (مانند میل به پرخوری یا تمایل به کم تحرکی) یا متابولیسم (مانند کاهش ظرفیت برای استفاده از چربی های غذایی به عنوان سوخت، یا افزایش تمایل به ذخیره چربی بدن) آنها تاثیر بگذارد مورد بررسی قرار داد.
مطالعه بیشتر : فتق چیست و چه ارتباطی با چاقی دارد ؟ کلیک کنید .
در این مطالعات چندین ژن موثر بر افزایش گرسنگی و میل به پرخوری شناسایی شد. به ندرت، یک الگوی واضح از چاقی ژنتیکی در یک خانواده توسط یک نوع خاص از یک ژن (چاقی تک ژنی) ایجاد می شود.
با این حال، بیشتر چاقی احتمالاً ناشی از فعل و انفعالات پیچیده بین ژن های متعدد و عوامل محیطی است که هنوز به خوبی شناخته نشده‌اند (چاقی چند ژنی). هر توضیحی در مورد چاقی باید هم ژنتیک و هم محیط را در نظر بگیرد.
در واقع ژنتیک میتواند در چاقی نقش داشته باشد، اما ژن ها به تنهایی دلیل اصلی چاقی نیستند. افرادی که تمایل ژنتیکی به اضافه وزن دارند می توانند در تمام طول عمر خود با یک وزن مناسب و متعادل زندگی کنند.
و افرادی که سابقه خانوادگی یا استعداد ژنتیکی برای اضافه وزن ندارند ممکن است به دلیل اضافه وزن و چاقی مداوم با راهکارهای کاهش وزن مانند رژیم غذایی یا حتی جراحی لاغری دست و پنجه نرم کنند .
آیا ژن ها می توانند بر متابولیسم بدن تاثیر بگذارند و باعث چاقی ژنتیکی شوند؟
احتمالاً افرادی را میشناسید که که به نظر می‌رسد هرچه می‌خورند چاق نمی‌شوند در مقابل افرادی هستند که باید مرتب مراقب اندازه کالری غذای خود باشند تا دچار اضافه وزن و چاقی نشوند.
سرعت متابولیسم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. هر چه سرعت متابولیسم شما بیشتر باشد، میتوانید بدون نگرانی از اضافه وزن بیشتر غذا بخورید. در مقابل اگر سرعت متابولیسم شما کمتر از حد متوسط باشد، ممکن است احساس کنید که برای جلوگیری از افزایش وزن باید به کالری غذا خود بیشتر توجه کنید.
پس در پاسخ به این سوال که آیا ژن ها میتوانند با تاثیر بر متابولیسم باعث چاقی ژنتیکی شوند؟ باید گفت بله. ژن‌ها ممکن است در متابولیسم بدن نقش داشته باشند. دو نفر که قد، وزن، شکل و اندازه بدن، سن و جنسیت یکسان دارند، میتوانند با سرعت‌های متفاوت کالری بسوزانند.
اصطلاح فنی برای میزان سرعت متابولیسم پایه شما (BMR) است. BMR شما میزان متابولیسم در حال استراحت است، به عبارت دیگر این همان مقدار انرژی (کالری) است که بدن شما در هنگام استراحت می‌سوزاند.
میزان و سرعت متابولیسم تا حدی توسط ژن‌های شما تعیین میشود، اما عوامل دیگری نیز میتوانند بر BMR شما تأثیر بگذارند. توده عضلانی یکی از عوامل بسیار موثر در چگونگی متابولیسم است.
مطالعه بیشتر : هزینه عمل اسلیو معده با بیمه تامین اجتماعی ، کلیک کنید.
هر چه درصد عضله بیشتری در بدن خود داشته باشید، BMR شما سریعتر خواهد بود. به طور متوسط، مردان توده عضلانی بیشتری نسبت به زنان دارند، به همین دلیل BMR سریع تری نسبت به زنانی با قد و وزن مشابه خواهند داشت.
افرادی که متابولیسم آهسته تری دارند میتوانند وزن سالمی داشته باشند و افرادی که متابولیسم سریع دارند نیز میتوانند اضافه وزن داشته باشند. بنابراین در حالی که یک جزء ژنتیکی برای BMR وجود دارد، به اندازه محیط و سبک زندگی یک پیش بینی کننده چاقی قوی نیست.
در نهایت می‌توان اینگونه نیز نتیجه گیری کرد که سبک زندگی سالم و انتخاب های درست در صورتی که از شرایط ژنتیکی یا سلامتی نادری رنج نبرید میتوانند بیشترین تاثیر را بر وزن شما داشته باشند. برای مقابله با چاقی مفرط و پیشگیری از آن مراجعه به یک جراح چاقی متخصص و مجرب توصیه میشود.
نقش ژن ها در ایجاد اشتها و افزایش وزن
هنگام بررسی چاقی ژنتیکی باید نقش ژن ها را در ایجاد اشتها نیز مورد توجه قرار داد. همانطور که قبلاً اشاره کردیم، برخی از سندرم های ژنتیکی وجود دارند که باعث افزایش اشتها می‌شوند. سندرم پرادر ویلی یکی از این سندرم هاست.
افراد مبتلا به PWS دارای اختلال در سیستم عصبی مرکزی خود هستند که اشتهای آنها را افزایش میدهد. این یک بیماری نادر است که نشان می دهد میتواند بین ژنتیک و اشتها ارتباط وجود داشته باشد.
شواهد دیگری مبنی بر ارتباط بین ژن های خاص و اشتها وجود دارد. یک مطالعه روی حساسیت به شیرینی نشان داد که بین تنوع ژنتیکی و تمایل به داشتن گیرنده های چشایی حساس به شیرینی ارتباط وجود دارد.
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد ژن‌های شما میتوانند بر اشتها یا گرسنگی تأثیر بگذارند، اما شواهد قوی تر نشان می‌دهند که سبک زندگی تأثیر بیشتری نسبت به وراثت دارد. در واقع DNA شما همیشه در حال تغییر است.
این تغییرات در پاسخ به محیط، احساسات، مصرف غذا و … ایجاد شده است. علم پشت این نظریه ای ژنتیک نامیده میشود. متخصصان اپی ژنتیک میگویند که شما میتوانید از طریق انتخاب سبک زندگی و نگرش خود بر تغییر کد اپی ژنتیکی خود تأثیر بگذارید.
در واقع شما میتوانید با اعمال خود بر بیان ژن‌های خود تأثیر بگذارید. علم اپی ژنتیک در مراحل اولیه خود است و این توضیحی بسیار اساسی از یک موضوع پیچیده است. اما نکته اصلی این است در حالی که ژن ها میتوانند بر افزایش یا کاهش وزن نقش داشته باشند.
اما سبک زندگی و محیط بسیار تاثیر گذارتر است. با انتخاب های سالم، مانند خوردن یک رژیم غذایی متعادل پر از مواد مغذی و ورزش منظم، می توانید خطر چاقی و شرایط مرتبط با چاقی را کاهش دهید و بر هر گونه تمایل ژنتیکی به اضافه وزن غلبه کنید.
اگر ورزش کرده و رژیم گرفته‌اید و هنوز نمیتوانید به اهداف کاهش وزن خود برسید، ممکن است بخواهید یک برنامه کاهش وزن پزشکی مانند اسلیو معده یا بای پس معده را در نظر بگیرید. استفاده از این تکنیک های لاغری میتوانند نتایج ماندگار و دائمی برای کاهش وزن شما به همراه داشته باشند.
آیا دچار چاقی ژنتیکی هستم ؟ چگونه میتوانم بفهمم ژنتیک عامل چاقی من است؟
اگر بیشتر یا همه ویژگیهای زیر را داشته باشید، احتمالاً ژن ها نقش مهمی در چاقی شما دارند:
- شما در طول زندگی خود مرتب دچار اضافه وزن می‌شوید.
- یک یا هر دوی والدین شما یا چند تن دیگر از خویشاوندان خونی شما به میزان قابل توجهی اضافه وزن دارند. اگر هر دو والدین شما چاقی داشته باشند، احتمال چاقی شما تا 80 درصد وجود دارد.
- حتی زمانی که فعالیت بدنی خود را افزایش میدهید و ماه ها به یک رژیم غذایی کم کالری پایبند باشید، نمی توانید مطابق برنامه وزن کم کنید.
- در صورت در دسترس بودن غذا تمایل به خوردن دارید حتی اگر احساس گرسنگی نداشته باشید.
سخن پایانی
چاقی یکی از مهمترین مسائل بهداشتی است که امروزه افراد زیادی با آن درگیر هستند. عوامل مختلفی در ابتلا به چاقی نقش دارند. ژنتیک یکی از مهم ترین موضوعات مورد بحث در این زمینه است.
طبق مطالعات انجام شده یک یا چند ژن میتوانند بر سرعت متابولیسم، میزان اشتها، توزیع چربی بدن و… تاثیر بگذارند. به همین دلیل برخی افراد با وجود برنامه غذایی و ورزشی مشابه ممکن است اضافه وزن متفاوتی را تجربه کنند حتی اگر از لحاظ قد، وزن و جنسیت یکسان باشند.
چاقی ژنتیکی میتواند به سه صورت تک ژنی، سندرمی و چند ژنی اتفاق بیقتد. تنوع ژنتیکی میتواند بر میل به پرخوری یا تمایل به تحرک و سرعت متابولیسم نقش داشته باشد. این ها عواملی هستند که با چاقی به صورت مستقیم مرتبط می‌باشند.
اما آنچه که بیشتر از ژنتیک میتواند بر روی اضافه وزن و چاقی شما نقش داشته باشد محیط است اگر سبک زندگی ناسالم دارید یا فعالیت های ورزشی را که کمتر مورد توجه قرار میدهید بیشتر در معرض خطر ابتلا به چاقی قرار دارید.
به همین دلیل برخی افراد با وجود داشتن ژن چاقی میتوانند همچنان تناسب اندام خود را تا آخر عمر حفظ کنند و برخی دیگر بدون هیچ سابقه ژنتیکی دچار اضافه وزن خواهند شد.
بنابراین به جایی که روی چاقی ژنتیکی متمرکز شوید بهتر است به دنبال سبک زندگی سالم باشید. احساس می‌کنید رژیم غذایی و تمرینات ورزشی نمی‌توانند برای رسیدن به وزن ایده‌آل به شما کمک کنند بهتر است به دنبال بهترین جراح چاقی در تهران باشید.
دکتر حامد قدسی عضو انجمن بین المللی جراحان چاقی هستند که مدارک علمی خود را از دانشگاه های معتبر از جمله دانشگاه استراسبورگ فرانسه کسب نموده‌اند دانش و مهارت بالای ایشان باعث شده تا بیماران بتوانند به خوبی بر چاقی و مشکلات مرتبط با آن غلبه کنند.
سوالات متداول
1 – آیا چاقی ژنتیکی قابل درمان است؟
می‌توان نقش ژنتیک را در افزایش وزن نادیده گرفت اما با داشتن سبک زندگی سالم پیروی از رژیم غذایی اصولی و تمرینات ورزشی منظم می‌توان بر چاقی ژنتیکی و مشکلات مرتبط با آن غلبه کرد.
2 – چه ارتباطی بین ژنتیک و چاقی وجود دارد؟
برخی ژن‌ها میتوانند بر سرعت متابولیسم تاثیر گذاشته باعث افزایش اشتها یا پرخوری شوند، البته ژن‌ها به تنهایی در این زمینه مقصر نیستند. تاثیر محیط از ژن‌ها بسیار قوی‌تر است.
3 – چگونه بفهمم دچار چاقی ژنتیکی هستم؟
اگر در بین اعضای خانواده خود افراد چاق دارید یا با وجود رعایت رژیم غذایی و تمرینات ورزشی همچنان دچار اضافه وزن هستید، ممکن است ژنتیک در این زمینه نقش داشته باشد.
4 – آیا ژنتیک میتواند بر سرعت متابولیسم تاثیر بگذارد؟
بله ممکن است در بین اطرافیان خود کسانی را مشاهده کنید که با وجود پرخوری کمتر دچار اضافه وزن می‌شوند این به دلیل بالا بودن سرعت متابولیسم بدن آنهاست. همچنین داشتن توده عضلانی بیشتر نیز به تسریع متابولیسم و سوخت و ساز بدن کمک می‌کند.
منابع
https://www.nature.com/articles/s41576-021-00414-z
https://www.beaumont.org/conditions/genetic-factors-of-obesity
