تقریبا همه افراد هر از گاهی ممکن است رفلاکس معده را تجربه کنند. این یکی از اختلالات گوارشی است که میتواند باعث ناراحتی و و سوزش سر دل بعد از خوردن غذا شود. اما علت ایجاد ریفلاکس معده چیست؟ در این مقاله دکتر قدسی یکی از چهره‌های شناخته شده در زمینه جراحی لاغری با شما در این مورد صحبت خواهند کرد.
به طور معمول محتویات معده به سمت پایین حرکت میکند. گاهی اسید موجود در معده خلاف جهت و به سمت بالا یعنی مری و گلو جریان پیدا میکند در این صورت رفلاکس اسیدی یا رفلاکس معده اتفاق می‌افتد. وقتی که اسید معده به قسمت بالایی اندام گوارشی یعنی بافت‌های داخل مری وارد میشود، قفسه سینه و سر شکم ملتهب و تحریک خواهند شد واین میتواند احساس بسیار ناراحت کننده‌ای را بعد از صرف غذا ایجاد نماید.
سوء هاضمه، سوزش، معده درد بعد از غذا درد قفسه سینه از مهم‌ترین علائم این اختلال گوارشی هستند. البته این یک بیماری جدی نیست و ممکن است گاه به گاه اتفاق بیفتد؛ اما برخی از افراد همیشه از داشتن ریفلاکس معده شکایت دارند. رفلاکس اسید مزمن معده میتواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار داده و در طولانی مدت آسیب‌های جدی به بافت‌های مری وارد کند.
در این مقاله ریفلاکس معده به صورت کامل مورد بحث و بررسی قرار گرفته و نکات کاربردی و مفیدی برای بهبود این شرایط آورده شده است. پس مقاله را با دقت دنبال نمایید.
رفلاکس معده یا GERD چیست؟
GERD مخفف بیماری رفلاکس معده به مری است. این اصطلاح پزشکی برای ریفلاکس مزمن اسید در مری استفاده میشود. همانطور که گفته شد، ریفلاکس زمانی اتفاق می‌افتد که اسید غذا از معده به لوله گوارشی (مری) برگردد. بعد از صرف غذا ماهیچه انتهایی مری باز می شود تا غذا از پایین مری وارد معده شود. بعد از نگه داشتن غذا در معده این دریچه بسته میشود. این عضله اسفنکتر تحتانی مری (LES) نامیده میشود. هنگامی که عضله LES عملکرد ضعیفی داشته باشد، باعث خواهد شد تا اسید به مری بازگشت کند.
رفلاکس معده زمانی مزمن و ناراحت کننده است که حداقل دو بار در هفته به مدت چند هفته ادامه داشته باشید. زمانی که مکانیسم‌های گوارشی به درستی کار نکنند اسید معده به سمت مری حرکت خواهد کرد. این اختلال گوارشی معمولاً بعد از صرف غذا یا هنگام دراز کشیدن رخ میدهد. اگر رفلاکس اسید از معده به مری شکل مزمن ادامه پیدا کند، میتواند باعث تحریک پوشش مری شده و عوارض جدی به همراه داشته باشد.
رفلاکس معده میتواند بلع را دشوار کرده و باعث درد و زخم دیواره مری شود. همچنین نوع مزمن رفلاکس معده میتواند با آسم، سرفه یا مشکلات دندانی و فرسایش مینای دندان همراه باشد. در موارد بسیار نادر نیز ریفلاکس معده درحالت مزمن میتواند باعث سرطان شود. بنابراین بهتر از سر صورت بروز هرگونه علائم ناراحت کننده گوارشی به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
دلایل اصلی ایجاد رفلاکس معده چیست؟
برخی از مسائل مربوط به سبک زندگی که می تواند باعث بروز اختلال گوارشی رفلاکس معده شوند. در کل مهم‌ترین دلایل اصلی ایجاد ریفلاکس معده به شرح زیر هستند:
- داشتن اضافه وزن و چاقی
- پرخوری
- مصرف مواد غذایی مانند مرکبات، شکلات و غذاهای چرب یا تند
- مصرف زیاد کافئین
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- استعمال سیگار و دخانیات
- استفاده از آسپرین و داروهای ضد درد و تب بدون نسخه
- استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن (NSAIDs)
برخی از مشکلات سلامتی که ممکن است باعث سوزش سر دل شوند یا احتمال ریفلاکس معده را بیشتر کنند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تورم پوشش معده (گاستریت)
- زخم های دردناک در پوشش داخلی معده یا مری، یا قسمت اول روده کوچک (اثنی عشر)
- یک وضعیت آلرژیک در مری (ازوفاژیت ائوزینوفیلیک)
- انجام برخی جراحی‌های کاهش وزن مانند اسلیو معده و بای پس معده
- فتق هياتال
- بارداری ( ترشح سطوح بالایی از استروژن و پروژسترون در بارداری می تواند منجر به شل کردن عضله LES شود.)
- نقایص مادرزادی مانند آترزی مری و فتق
- بیماری های بافت همبند مانند اسکلرودرمی
برای کسب کامل ترین اطلاعات درباره اینکه بدانید جراحی بای پس معده چیست کلیک کنید.
بررسی علائم ریفلاکس معده
سوزش سر دل که به آن سوء هاضمه اسید یا ریفلاکس اسید نیز می گویند، شایع ترین علامت GERD است. در واقع سوزش سر دل درد، سوزش قفسه سینه است که از سینه به سمت گردن و گلو ادامه می‌یابد. این درد میتواند تا 2 ساعت به طول بیانجامد. سوزش قفسه سینه اغلب بعد از غذا خوردن بدتر میشود. دراز کشیدن یا خم شدن نیز میتواند باعث سوزش سر دل شود. یکی دیگر از علائم رایج ریفلاکس معده بالا آوردن مجدد غذای بلعیده شده به دهان است. برخی از افراد نیز ممکن است در بلع مشکل داشته باشند.
سوزش سر دل در کودکان زیر ۱۲ سال و افراد مسن اغلب به ندرت اتفاق می‌افتد در عوض ممکن است این افراد سرفه خشک علائمی شبیه آسم و یا مشکل در را تجربه کنند. در هر صورت علائم در هر فردی با توجه به علت ایجاد رفلاکس معده ممکن است متفاوت باشد.
مصرف چه غذاهایی میتواند باعث رفلاکس معده شود؟
مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها به تنهایی دلیلی برای ایجاد رفلاکس معده نمی‌باشد، اما برخی غذاها میتواند به حاد شدن ریفلاکس معده کمک کنند. مصرف زیاد شکلات، قهوه، الکل، نعناع، سیر و پیاز ممکن است با تاثیر بر عضله انتهایی مری در ایجاد رفلاکس معده نقش دارند. غذاهای چرب نیز اسید معده را افزایش میدهند، زیرا به زمان بیشتری برای هضم نیاز دارند، افزایش زمان هضم فرصت بیشتری برای خروج اسید از معده فراهم میکند. از طرف مصرف وعده‌های غذایی سنگین برای شام نیز ممکن است به رفلاکس معده منجر شود، زیرا قبل از دراز شدن زمان کافی برای هضم وجود ندارد. توجه به این نکات به خصوص برای افرادی که جراحی چاقی انجام داده‌اند، ضروری است.
برای آشنایی صفر تا صد جراحی چاقی کلیک کنید.
عوارض احتمالی رفلاکس معده چیست؟
اسید معده ماده قدرتمندی است که با هدف تجزیه غذا و هضم آن ترشح میشود. معده دارای یک پوشش داخلی سخت برای محافظت از آسیب‌های ناشی از اسید است. تنها در معده وجود دارد اما سایر اندام چنین محافظی را در برابر اسید معده ندارند، از همین رو به محض تماس اسید دچار آسیب میشوند. رفلاکس معده بیشتر مری را تحت تاثیر قرار میدهد، اگرچه گاهی اوقات می تواند وارد نای یا حتی راه‌های هوایی دیگر بدن شود. وجود مقدار کمی اسید ممکن است برای لحظه‌ای احساس ناراحتی ایجاد کند، اما وجود اسید زیاد به سایر اندام‌های گوارشی آسیب می‌رساند. در کل عوارض احتمالی ریفلاکس معده عبارتند از:
1) ازوفاژیت
به التهاب در پوشش مری گفته میشود. ازوفاژیت باعث درد مزمن و ایجاد زخم در مری میشود. با گذشت زمان ازوفاژیت باعث تغییرات بافتی مانند زخم یا متاپلازی روده خواهد شد. این یک وضعیت پیش سرطانی است.
2) مری بارت
این بدان معناست که بافت‌های پوشاننده مری دچار تغییر شده‌اند. این تغییر پس از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اسید و التهاب رخ میدهد. این یک زنگ هشدار برای سرطان مری است .
3) تنگی مری
برای مقابله با اسید معده ممکن است مری بافت اسکار ایجاد کند تا از التهاب و آسیب مزمن محافظت کند. بافت اسکار باعث باریک شدن مری میشود. تنگی مری میتواند بلع خوردن و آشامیدن را سخت کند.
4) رفلاکس حنجره
برخی از افراد مبتلا به GERD همچنین دچار LPR میشوند. این نوعی ریفلاکس معده است که تا گلو ادامه پیدا میکند. ممکن است هنگام خواب اسید به گلوی شما نفوذ کند. در این صورت تورم، گرفتگی صدا و رشد تارهای صوتی اتفاق خواهد افتاد.
5) آسم
اسید موجود در مجاری تنفسی ممکن است آسم موجود را تشدید کند یا علائمی شبیه به آسم در افرادی ایجاد کند که هیچ گونه شرایط تنفسی قبلی ندارند. ذرات ریز اسید ممکن است لوله های برونش را تحریک کرده و باعث انقباض آنها، سرفه و مشکلات تنفسی شود.
برای جلوگیری از عوارض این چنینی توصیه میشود به پزشک متخصص یا جراح چاقی مراجعه نمایید.
آنچه که در مورد ریفلاکس معده مورد بحث قرار گرفت
برای هضم و تجزیه غذایی که می‌خورید اسید در معده ترشح میشود. اگر به هر دلیلی اسید از معده به مری بازگشت کند فرد دچار رفلاکس خواهد شد. رفلاکس معده میتواند با علائمی چون سوزش سر شکم، مشکل در بلع، آسم درد و زخم دیواره مری همراه باشد. چاقی، بارداری مصرف دخانیات، نوشیدنی‌های الکلی، کافئین، نقایص مادرزادی، بیماری‌ها، مصرف دارو و… همگی در ابتلا به رفلاکس معده دخیل هستند. در اکثر موارد رفلاکس معده یک عارضه کوتاه مدت است. با این وجود در برخی افراد رفلاکس معده به صورت مزمن گزارش شده است. ریفلاکس معده مزمن میتواند با عوارضی از جمله ازوفاژیت، مری بارت، تنگی مری رفلاکس حنجره و آسم همراه باشد.
برای پیشگیری از این عوارض و مراجعه به پزشک متخصص و بهترین جراح چاقی در تهران کلیک کنید.
دکتر حامد قدسی عضو انجمن بین‌المللی جراحان چاقی هستند که مدارک علمی خود را از دانشگاه معتبر از جمله دانشگاه استراسبورگ فرانسه کسب نموده‌اند.
منابع
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17019-acid-reflux-gerd
